Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρουσίαση του νέου κυριολεκτικά συγκλονιστικού βιβλίου του Ιωνιώτη μέλους της Π.Γ του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και υποψήφιου Ευρωβουλευτή κ. Πάνου Λάμπρου, με τίτλο: «Στη Χώρα των Κλουβιών. Μια περιπλάνηση στις ελληνικές φυλακές», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις «εύμαρος», πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Τρίτης (14/5), στην κατάμεστη από κόσμο μουσική σκηνή «Αρχιτεκτονική», στο Γκάζι, με ομιλητές τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων κ. Νίκο Βούτση, τον υπουργό Οικονομικών κ. Ευκλείδη Τσακαλώτο, τον Διευθυντή ου Γυμνασίου-Λυκείου των φυλακών ανηλίκων Αυλώνας Πέτρο Δαμιανό, τον Δικηγόρο και μέλος του Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (Δ.Σ.Α.) κ. Βασίλη Παπαστεργίου και την επιμελήτρια του βιβλίου κ. Ρόζα Κοβάνη.
Ο κ. ΚΑΚΟΛΥΡΗΣ
Προλογίζοντας την εκδήλωση, ο εκδότης κ. Πέτρος Κακολύρης είπε μεταξύ άλλων πως: «Κατ’ αρχήν είναι πολύ μεγάλη τιμή που ο Πάνος επέλεξε τις εκδόσεις «εύμαρος» να βγάλουμε αυτό το βιβλίο. Θέλω να πω κάτι σε σχέση με το βιβλίο: Ο Πάνος την «πάτησε» σαν τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α.. Πώς ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. έκανε τα μέτρα και του λένε ότι είναι προεκλογικά; Έτσι, πιθανόν να θεωρούνε ότι έκανε το βιβλίο λόγω προεκλογικής εκστρατείας. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι αυτό το βιβλίο με τον Πάνο τον Λάμπρου το συζητάμε εδώ και τρία-τέσσερα χρόνια. Ένα βιβλίο δεν γράφεται σε έναν μήνα για να το εκδόσεις. Κι εγώ λέω ακόμα κι αν αυτό το έκανε ο Πάνος, αυτά είναι τα όπλα μας. Εμείς έχουμε να καταθέσουμε αυτό πριν τις εκλογές. Ας καταθέσουν και οι άλλοι, να δούμε ποια είναι τα δικά τους. Ευχαριστώ πάρα πολύ τους ομιλητές. Ευχαριστώ κι εσάς. Καλή δύναμη σε όλους μας.».
Ο κ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ
Αμέσως μετά, τον λόγο έλαβε ο υπουργός Οικονομικών, κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος, λέγοντας μεταξύ άλλων πως: «Ο Πάνος Λάμπρου άρχισε να ασχολείται με τις φυλακές το 2000. Και άρχισε να ασχολείται όταν παγκοσμίως ξέραμε ότι υπάρχει τεράστιο πρόβλημα με τις φυλακές παντού στον κόσμο. Όλοι και όλες θα έχετε ακούσει για την κατάσταση στην Αμερική, όλοι και όλες θα έχετε ακούσει για τον τρόπο που το σωφρονιστικό σύστημα δουλεύει εκεί, πόσο άνισο είναι, πώς εκμεταλλεύεται ειδικά τους ανθρώπους που είναι αφροαμερικάνοι, το εντυπωσιακό ποσοστό των ανθρώπων των νέων απ’ αυτήν την κοινωνική κατηγορία, που είτε περιμένουν να πάνε στη φυλακή, είτε είναι στη φυλακή ή βγαίνουνε από τη φυλακή. Και, βέβαια, ο Πάνος δεν είναι μόνο ένας εμπειρικός παρατηρητής. Έχει διαβάσει Φουκώ, που μας έδωσε κάποια εργαλεία για να καταλάβουμε πώς δουλεύει η καταστολή, έχει διαβάσει τον Στιούαρτ Χολ, ο οποίος με την Κοινωνική Ανθρωπολογία εξηγεί πως στο κυρίαρχο αφήγημα ενσωματώνεται ο νόμος και η τάξη ως μηχανισμός ελέγχου. Όπως βλέπετε ο Πάνος Λάμπρου «διαβάζει κρυφά το βράδυ» και έχει αυτή την κατάρτιση να μπορεί τη θεωρητική του κατάρτιση να τη συνθέσει με την πράξη του.».
Συνεχίζοντας, ο κ. Τσακαλώτος είπε μεταξύ άλλων πως: «Τον Πάνο τον ξέρω πάρα πολλά χρόνια. Και τον ξέρω από τότε που ήμασταν και οι δύο στο Κομμουνιστικό Κίνημα του Κ.Κ.Ε. Εσωτερικού. Δεν ήταν ούτε σε μας προφανές ότι θα μπορούσαμε να ενσωματώσουμε το φιλελεύθερο, το εναλλακτικό. Δεν ήταν, βέβαια, μόνος. Υπήρχε και μεγαλύτερη γενιά, να ονομάσω μόνον έναν: τον Αλέκο Φλαμπουράρη, οι οποίοι στηρίξανε νεώτερους ανθρώπους όταν ήτανε σαφές πια ότι έπρεπε το Κομμουνιστικό Κόμμα να μην είναι μόνο για την εργατική τάξη, αλλά θα έπρεπε να μιλήσει και για τον φεμινισμό και για ανθρώπους με άλλη σεξουαλική ιδιαιτερότητα και για τον ρατσισμό. Ο Πάνος ήτανε από την αρχή σ’ αυτό. Ήτανε και είναι πολιτικό πρόσωπο. Είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας. Δεν μπορώ να βάλω το χέρι μου στην καρδιά και να πω ότι είναι στα καλύτερά του στις πολιτικές συναντήσεις της Πολιτικής Γραμματείας και της Κεντρικής Επιτροπής. Δηλαδή, αν σας έλεγα ότι είναι ενθουσιασμένος κι εκεί βρίσκει τη μεγαλύτερη ευχαρίστησή του, μάλλον θα ήταν προς την υπερβολή. Παρόλα αυτά με μεγάλη συνέπεια μπορεί να συνδυάσει και το πολιτικό καθήκον και την πολιτικοποίηση και τη συζήτηση, αλλά και το Κινηματικό. Και το Κινηματικό το έχει, το ζει μέσα του. Δηλαδή, τα τελευταία τρία χρόνια σε Πολιτικές Γραμματείες και Κοινωνικές Επιτροπές τον μισό καιρό είναι με ένα τηλέφωνο, που μιλάει σε φυλακισμένους με προβλήματα.», κι ακόμη επισήμανε μεταξύ άλλων πως: «Ο Πάνος Λάμπρου στο βιβλίο αυτό κάνει δύο πράγματα, που από τη δική μου εμπειρία ως συγγραφέας, αλλά πιο πολύ διαβάζοντας άλλους συγγραφείς, είναι εξαιρετικά δύσκολο να το κάνεις. Δηλαδή, είναι εξαιρετικά δύσκολο να κάνεις θεωρητική πολιτική ανάλυση και να το δέσεις αυτό με την καθημερινή εμπειρία σου και πώς το έζησες αυτό το πράγμα. Δεν είναι ένα βιβλίο που είναι ούτε θεωρητικοποίησης στο «ν», όπου το «ν» πάει στο άπειρο (υπάρχει στην Αριστερά μια τέτοια τάση) ούτε, όμως, είναι ένας εμπειρισμός χωρίς αρχή, μέση και τέλος. Οι προσωπικές εμπειρίες είναι πολύ σημαντικές. Είναι όσο σημαντικές είναι και η λογοτεχνία και ο κινηματογράφος, όπου πολλές φορές βλέπουμε μια αλήθεια, που δεν μπορεί να εκφράσει ένα ακαδημαϊκό βιβλίο για τα προβλήματα των φυλακών στην Ελλάδα, για τα προβλήματα των φυλακών στη Βρετανία και στην Αμερική.», ενώ ολοκληρώνοντας είπε χαρακτηριστικά πως: «Επειδή δεν είμαι ειδικός στο θέμα, θέλω να τελειώσω με το εξής: Από πού βγαίνουν οι αξίες και η αξία της Αριστεράς; Βγαίνουν από μελέτες, από θεωρητικές αναλύσεις, από φιλοσοφικές συζητήσεις για την ισότητα, για την αλληλεγγύη, βγαίνουνε και από τα Κινήματα και τι μαθαίνουμε στην πράξη για την αλληλεγγύη, τη συνεργασία, αλλά βγαίνουνε και από τους ανθρώπους που εκτιμάμε. Χωρίς τους ανθρώπους που εκτιμάμε δεν θα μπορούσε νομίζω κανένας από μας, εδώ σ’ αυτό το «πάνελ», να είμαστε αυτοί που είμαστε. Εγώ δεν θα μπορέσω ποτέ να βγω απ’ τον σωστό δρόμο της Αριστεράς, γιατί δεν θα μπορούσε ποτέ να δω τον Πάνο Λάμπρου στα μάτια. Και άλλους, καμιά δεκαπενταριά ανθρώπους, που με έχουν επηρεάσει, αλλά δεν θα μπορούσα να το κάνω αυτό. Και αυτό μας κρατάει όλους. Για μένα είναι τιμή που τον γνώρισα, είναι τιμή που ήμασταν μαζί για τόσα χρόνια, και θα είναι τιμή να συνεργαστούμε ως Αριστεροί στο μέλλον.».
Η κ. ΚΟΒΑΝΗ
Ακολούθως, στο βήμα ανέβηκε η επιμελήτρια του βιβλίου, κ. Ρόζα Κοβάνη, η οποία είπε μεταξύ άλλων πως: «Αυτό το βιβλίο το διάβασα με μια ανάσα. Είναι συγκλονιστικό και ήμουνα διαρκώς σε μια κατάσταση συγκίνησης και γι’ αυτά που γράφει, αλλά και για τον άνθρωπο που γράφει. Θα μπορούσα να σας πω πολλά για τον Πάνο, για τον συγγραφέα, που παρότι δεν έχει υπάρξει ποτέ κρατούμενος θα σας κάνει διαβάζοντας το βιβλίο να δείτε με τα μάτια των κρατουμένων, να ακούσετε τις σκέψεις τους.» προσθέτοντας μεταξύ άλλων πως: «Και τα ξέρει αυτά όχι γιατί τα ξέρει καλά και επειδή είναι καλός παρατηρητής και ακούει καλά τους ανθρώπους όταν του μιλάνε, αλλά γιατί πραγματικά τα νιώθει, γιατί πραγματικά νιώθει ένας από τους κρατουμένους και πραγματικά απεχθάνεται τη στέρηση της ελευθερίας.».
Ο κ. ΔΑΜΙΑΝΟΣ
Κατόπιν, αποσπάσματα του βιβλίου ανέγνωσε η ηθοποιός κ. Λένα Φραγκούλη και στη συνέχεια τον λόγο έλαβε ο Διευθυντής του Γυμνασίου-Λυκείου των Φυλακών Ανηλίκων Αυλώνας κ. Πέτρος Δαμιανός, ο οποίος ξεκίνησε την παρουσίασή του λέγοντας πως: «Φαντάζομαι ότι πάθατε το ίδιο ακριβώς που πάθαινα κι εγώ όταν προσπαθούσα να διαβάσω σελίδες από το βιβλίο του Πάνου. Το περιμέναμε καιρό τώρα. Ήξερα ότι ο Πάνος γράφει ένα βιβλίο για όλα αυτά που έχει ζήσει, για την εμπειρία του, για τις επαφές του με τους κρατούμενους. Η αίσθηση που είχα όταν άρχισα να το διαβάζω πριν από μερικές μέρες, γιατί περίμενα ότι θα έχει πολύ μεγάλο πλούτο στοιχείων και περίμενα τα στοιχεία, είναι ότι εκτός από έναν πλούτο στοιχείων είναι μία υπέροχη πένα. Έχει περιγράψει όλα αυτά τα στοιχεία και όλες αυτές τις καταθέσεις των ανθρώπων με τους οποίους συζήτησε, με έναν τόσο όμορφο αριστοτεχνικό τρόπο, που πραγματικά το διαβάζεις μονορούφι. Δεν νομίζω ότι θα χρειαστείτε πολλές βδομάδες να το διαβάσετε, γιατί θα σας παρασύρει και θα θελήσετε να προχωρήσετε και στην επόμενη και στην επόμενη και στην επόμενη σελίδα. Όσο το διάβαζα θυμήθηκα κείμενα δικών μου μαθητών.».
Επίσης, ο κ. Δαμιανός ανέφερε μεταξύ άλλων πως: «Ο Πάνος Λάμπρου συνεχίζει την καταγραφή, τις εμπειρίες και τη φωνή όλων αυτών των αόρατων ανθρώπων, των ανθρώπων που δεν έχουν φωνή και που ο Πάνος τους δίνει όχι μόνο με το βιβλίο, αλλά καθημερινά, χρόνια τώρα, δεκαετίες, μέσα από τη δουλειά, μέσα από το έργο του. Η «χώρα των κλουβιών» είναι κανονική χώρα και την περιγράφει με όλα όσα μπορείς να συναντήσεις: Τα σύνορά της, τις πύλες της, τα χωριά της, την πρωτεύουσά της, τους προύχοντες, τον λαό της χώρας∙ είναι κεφάλαια μέσα από το βιβλίο. Την περιγράφει από την πλευρά των δικαιωμάτων. Τις αποδράσεις, ο έρωτας στην εξορία, οι θάνατοι μέσα στη φυλακή και πολλά άλλα πράγματα.» και ολοκλήρωσε λέγοντας πως: «Θέλω να τονίσω το εξής: Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι δικαιώματα «α λα καρτ». Είναι για όλους. Γι’ αυτό αγωνίζεται ο Πάνος Λάμπρου. Όχι μόνος του. Μαζί με πολλούς άλλους ανθρώπους, που αγωνίζονται δίπλα του και προσπαθούνε χρόνια τώρα για κάτι καλύτερο. Για έναν άνθρωπο των δικαιωμάτων, δεν έχει σημασία ποιον έχει μπροστά του. Αν είναι διάσημος, αν είναι δεξιός, αν είναι Αριστερός, αν είναι αναρχικός, αν είναι Πακιστανός, αν είναι Έλληνας, αν είναι οποιοσδήποτε. Ο κάθε άνθρωπος έχει δικαιώματα. Αυτά είναι αναφαίρετα για τον καθένα. Αυτό υπερασπίζεται.».
Ο κ. ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ
Επόμενος ομιλητής ήταν ο Δικηγόρος και μέλος του Δ.Σ. του Δ.Σ.Α. κ. Βασίλης Παπαστεργίου, ο οποίος αρχικά ανέφερε πως: «Το βιβλίο του Πάνου είναι παρορμητικό, αυθόρμητο. Είναι ένα βιβλίο βιωμένης εμπειρίας. Το κεντρικό του στοιχείο είναι οι ιστορίες των κρατουμένων. Είναι σαν ο Πάνος να έχει εγκαταστήσει ένα μαγνητόφωνο και να έχει καταγράψει τις συνομιλίες που έκανε με τους κρατούμενους όλον αυτόν τον καιρό. Ταυτόχρονα, είναι σαν να έχει τοποθετήσει μία κρυφή κάμερα και να περιφέρεται μ’ αυτήν στους χώρους των φυλακών και να καταγράφει τα πάντα: τους θαλάμους, τα κελιά, την ιεραρχία της φυλακής. Αλλά είναι σαν να σου μεταφέρει το βιβλίο και τις υπόλοιπες αισθήσεις: τους ήχους της φυλακής, τα ουρλιαχτά, τα τριξίματα στις πόρτες των κελιών, την πόρτα που ανοίγει και κλείνει, τον ήχο των κλειδιών, αλλά και τις μυρωδιές της φυλακής, την κλεισούρα και τη δυσοσμία. Και αυτό δεν είναι τυχαίο, γιατί ο Πάνος έχει ταξιδέψει στη «χώρα των κλουβιών», στην πρωτεύουσά της, τον Κορυδαλλό, αλλά και στις περιφέρειές της, στις φυλακές όλης της χώρας. Οι ιστορίες διαδέχονται η μία την άλλη. Ο συνηθισμένος στα θεωρητικά σχήματα αναγνώστης θα αναρωτηθεί: «Δεν υπάρχει κάποια λίγο πιο γενικευτική θεώρηση;». Η απάντηση είναι ουσιαστικά αρνητική. Ο Πάνος κάνει κάποιες γενικεύσεις, ωστόσο υπονοεί ότι σημαντικό είναι να ακουστούν οι ιστορίες. Αυτό είναι κατά τη γνώμη μου σωστό. Είναι πρωτίστως η πρώτη ανθρώπινη ύλη, αυτή η οποία πρέπει να διαβαστεί και να αξιολογηθεί. Κυρίως για να γίνει κατανοητό από όλους μας ότι οι εμπειρίες στις φυλακές είναι ποικίλες.» και ακόμη επισήμανε μεταξύ άλλων πως: «Η ανθρωπογεωγραφία της φυλακής, όπως την περιγράφει το βιβλίο, είναι η γεωγραφία της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Συνηθίζεται να λέγεται ότι στις φυλακές συναντάς όλες τις κοινωνικές τάξεις. Δεν είναι έτσι. Η φυλακή είναι ο τόπος της φτωχολογιάς, είναι ο κατ’ εξοχήν τόπος των φτωχών. Είναι εκεί που στεγάζονται, στοιβάζονται οι πιο φτωχοί από τους φτωχούς, οι πιο αποκλεισμένοι από τους αποκλεισμένους. Τα σημερινά στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης το επιβεβαιώνουν.».
Ο κ. ΒΟΥΤΣΗΣ
Αμέσως μετά, τον λόγο έλαβε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Βουλής κ. Νίκος Βούτσης, ο οποίος άρχισε την ομιλία του λέγοντας πως: «Το βιβλίο του Πάνου είναι συγκλονιστικό πραγματικά και πιστεύω ότι και οι εισηγήσεις που γίνανε πρωτύτερα φωτίζουν τις πλευρές του, τις οπτικές του, τα γεγονότα. Είναι πραγματικά συγκλονιστικό, είναι εξαιρετικό, είναι κάτι το εντελώς ιδιαίτερο, το διακριτό. Ταυτόχρονα, μέσα από ‘κει είναι το απαύγασμα και το αποτύπωμα της ζωής του Πάνου και της πορείας του Πάνου από μικρό παιδί μέχρι τώρα. Και εγώ που είχα την τύχη να είμαι παρών, ξέρω και μπορώ μέσα από τις γραμμές να δω κάθε στιγμή αυτής της διαδρομής. Και πραγματικά προς στιγμήν ζηλεύω τον Πάνο, διότι είχαμε την ίδια κεντρική αντίληψη, πιστεύω, για να έρχεται στην επιφάνεια η αθέατη πλευρά του φεγγαριού, όπως λέγαμε, οι αόρατοι άνθρωποι, που ονομάστηκαν προηγούμενα. Δεν είναι έτσι ακριβώς. Είναι κάτι πολύ περισσότερο. Είναι μεγαλύτερη αυτή η πλευρά που δεν επικοινωνείται. Είναι μονίμως περιθωριοποιημένη, δεν έχει λόγο, δεν συνδιαλέγεται και είναι και καταπιεσμένη, χειραγωγημένη. Αυτό με διακατείχε και εμένα. Μια-δυο φορές, επειδή έγραφα διάφορα άρθρα κατά καιρούς, είχα προσπαθήσει κι εγώ. Αν έγραφα κάτι σαν βιβλίο θα ήταν κάτι τέτοιο. Δεν το κατάφερα ποτέ. Ο Πάνος κατάφερε να γράψει ένα βιβλίο και να αποτυπώνει αυτή την οπτική. Χαίρομαι πάρα πολύ γι’ αυτό πραγματικά από καρδιάς. Απλώς είχα συμπεριλάβει αυτή την οπτική στον εναρκτήριό μου λόγο για την Προεδρεία της Βουλής, γιατί πιστεύω πως ως Αριστερά αυτή η πλευρά της πολιτικής μας, η δικαιωματική, και, μάλιστα, σε σχέση μ’ αυτούς ανθρώπους, είναι μία πολύ σημαντική πλευρά, που εγγράφεται και στην ταυτότητα και στο αποτύπωμα και στις συγκρούσεις, που γίνονται από την Αριστερά.» και ακόμη αναφέρθηκε σε εν πολλοίς άγνωστα στοιχεία από την σε μεγάλο ποσοστό κοινή τους διαδρομή με τον κ. Λάμπρου, τον οποίο στήριξε και για τις τελευταίες επικοινωνιακές επιθέσεις εναντίον του από μερίδα πολιτικών και ανθρώπων των Μ.Μ.Ε., οι οποίοι εκδηλώθηκαν αμέσως μετά την επισημοποίηση της καθόδου του κ. Πάνου Λάμπρου ως υποψηφίου Ευρωβουλευτή με το ψηφοδέλτιο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α..
Ο κ. ΛΑΜΠΡΟΥ
Κατόπιν, η ηθοποιός κ. Χρύσα Διαμαντοπούλου διάβασε ένα ακόμη απόσπασμα από το βιβλίο του κ. Λάμπρου, ο οποίος αμέσως μετά ο συγγραφέας αναφέρθηκε στους λόγους που επέλεξε τους συγκεκριμένους ομιλητές για την παρουσίαση του βιβλίου του, λέγοντας δυο λόγια ξεχωριστά για τον καθένα, ευχαριστώντας τους για την αποδοχή να μιλήσουν για το βιβλίο του, κι ακόμη έκανε κάποιες αναφορές σε συγκεκριμένα περιστατικά, που του έκαναν επιπλέον εντύπωση κατά τη διάρκεια των επαφών του με κρατούμενους.
Στη συνέχεια, ο κ. Λάμπρου ευχαρίστησε όλες και όλους όσοι συνεργάστηκαν ώστε να εκδοθεί το βιβλίο του, ενώ ολοκληρώνοντας αναφέρθηκε στις γυναικείες φυλακές της Θήβας, τονίζοντας πως: «Υπάρχει πάντα το μεγάλο αγκάθι, το μεγάλο πρόβλημα ότι είναι έγκλειστα τα μωρά μαζί με τις μαμάδες τους και αυτή η πολύ-πολύ-πολύ κακή εικόνα πρέπει να πάρει τέλος. Και το λέω για άλλη μια φορά ότι αυτό πρέπει να λήξει.».
ΠΑΡΟΥΣΙΕΣ
Τέλος, οφείλουμε να αναφέρουμε πως ανάμεσα στους παρευρισκόμενους διακρίναμε μεταξύ άλλων στελεχών και φίλων του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και του κ. Πάνου Λάμπρου διακρίναμε την αναπληρώτρια υπουργό Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Θεανώ Φωτίου, τη βουλευτή της Β΄ Αθηνών κ. Ανέττα Καββαδία, καθώς και τους δημοτικούς συμβούλους του Δήμου Νέας Ιωνίας, με την παράταξη «Ενότητα για τη Νέα Ιωνία», κ.κ. Όλγα Ακιανίδου και Σωτήρη Κριωνά.
Παναγιώτα Σούγια
