του ΧΑΡΗ ΣΑΠΟΥΝΤΖΑΚΗ
Εφέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια αφότου ιδρύθηκε η Ν. Ιωνία. Γενέθλια ημέρα της θεωρείται η Κυριακή, 27 Ιουνίου 1923. Το ζεστό εκείνο καλοκαιριάτικο πρωινό, λίγο μετά το σχόλασμα της εκκλησιάς των Αγίων Αναργύρων (εκκλησιάς-παράγκας, τότε), έφτανε στο κέντρο του προσφυγικού συνοικισμού, που ήδη από τους πρώτους μήνες του χειμώνα είχε αρχίσει να διαμορφώνεται, ο Αρχηγός της Επανάστασης, ο θρυλικός «μαύρος καβαλάρης», Νικόλαος Πλαστήρας για να θεμελιώσει, αλλά ουσιαστικά και να εγκαινιάσει τον καινούργιο συνοικισμό των ξεριζωμένων μετά την καταστροφή Μικρασιατών, τους λεγόμενους ακόμη τότε «Ποδαράδες». Το τοπωνύμιο «Ποδαράδες», κατά την κρατούσα αντίληψη οφείλει το όνομά του σε μια μεγάλη, βυζαντινή οικογένεια που κατοικούσε εδώ, την οικογένεια των Πλατυπόδων ή Ποδάρων, πριν ακόμα από την άλωση της Πόλης. (1)
Από το ύψος του «Τροχονόμου» τον είχαν παραλάβει οι πρόσφυγες και φέρνοντάς τον στους ώμους τον άφησαν εκεί στη διασταύρωση της Ηρακλείου, με την τότε οδό Μορκεντάου (σημερινή Κ. Βάρναλη), όπου επάνω σε μια δεξαμενή νερού, που εξυπηρετούσε τις ανάγκες της ανέγερσης των προσφυγικών κατοικιών, είχαν τοποθετηθεί μαδέρια και πάνω τους είχαν στρωθεί Σπαρταλήδικα χαλιά, είχαν κρεμαστεί λουλούδια, δάφνες και βάγια, ώστε ο αγιασμός των εγκαινίων να είναι επιβλητικός!
Το στρατηγό συνόδευαν ο Πρωθυπουργός Στυλ. Γονατάς, ο υπουργός Προνοίας Κων/νος Δοξιάδης, πρόσφυγας από την Ανατ. Ρωμυλία, ο υπουργός Γεωργίας Σιδέρης και ο θερμός Φιλέλληνας, παλιά πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Πόλη, Ερρίκος Μορκεντάου.
Τον αγιασμό παρακλήθηκε να τελέσει, ποιος άλλος; ο Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου, ο Μωϋσής των Πισιδών, που είχε οδηγήσει εκατοντάδες γυναικόπαιδα στη σωτηρία και ήδη είχε φτιάξει εκ των ενόντων ναό.
Θεμελιωνόταν μια συνοικία της Αθήνας τότε, που έφερε το Βυζαντινό της τοπωνύμιο «Ποδαράδες», που κατοικούνταν ήδη και προγραμματιζόταν να κατοικηθεί ταχύτατα και από χιλιάδες πρόσφυγες.
Έπρεπε να της δοθεί ένα νέο όνομα. Ο Παπαϊωακείμ ζήτησε από το στρατηγό να μπει τ’ όνομα «Νέα Σπάρτη», σε ανάμνηση της αξέχαστης πατρίδας του. Όνομα με σπουδαίο συμβολισμό άλλωστε. Ο στρατηγός αντέτεινε να έχει ευρύτερη αναφορά. Και επέβαλε το «Νέα Πισιδία». Τ’ όνομα αυτό χαράχτηκε, επί τόπου, σ’ ένα μάρμαρο και αυτό κατατέθηκε, λίγο πιο πάνω, σ’ ένα σημείο στη διασταύρωση Ηρακλείου και Ελ. Βενιζέλου.
Σ’ αυτή την πολιτεία που γρήγορα απέκτησε δικές της συνοικίες (Σαφράμπολη, Νεάπολη, Ινέπολη, Ελευθερούπολη, Περισσός, Ιωνία) εγκαθίσταντο συνεχώς ξεριζωμένοι από τη Σπάρτη, την Αλάϊα, την Αττάλεια, το Ικόνιο, τα Βουρλά, την Καππαδοκία, την Ινέπολη και την Κασταμονή, τη Σαφράμπολη, τη Σμύρνη, την Πόλη, τον Πόντο. Σιγά σιγά παράβλεψε το επίσημο όνομά της, προτίμησε το «Ιωνία» του ιστορικού της κέντρου, πρόσθεσε το «Νέα» και για ευνόητους λόγους μεγαλοσχημοσύνης κράτησε τελικά κι επέβαλε το «Νέα Ιωνία».
Ήδη από τις αρχές του 1924 η πολιτεία των προσφύγων της Ανατολής πορεύεται στην ιστορία με το όνομα αυτό, που έχει βέβαια ισχυρούς συμβολισμούς και εμπνέει τα παιδιά της στον αγώνα της ζωής για το καλύτερο …