Η Περίοδος του Ζόφου (1940 – 1950)

Του ΧΑΡΗ ΣΑΠΟΥΝΤΖΑΚΗ

Με την κήρυξη του πολέμου τα σχολειά έκλεισαν. Αργότερα ξανάνοιξαν, και ως το τέλος της Κατοχής, υπολειτουργούσαν. Η πείνα, οι κακουχίες, οι φυλακίσεις, οι εκτελέσεις από τον κατακτητή και τους ντόπιους συνεργάτες του – δυστυχώς – δεν άφηναν περιθώρια για σωστές σπουδές. Πολλοί εκπαιδευτικοί είχαν φύγει στην πατρίδα τους, άλλοι είχαν ανέβει τα βουνά για την αντίσταση, όσοι έμειναν εξαθλιωμένοι οι ίδιοι, αγωνίζονταν να σώσουν τα παιδιά τους από το θάνατο. Στο 1ο δημοτικό, στο Παράρτημα του Αναξαγορείου, στο σχολείο της Ελευθερούπολης και στον «Κάδμο», είχαν στηθεί συσσίτια και προσφερόταν, όταν έφτανε κάποια βοήθεια από τον Ερυθρό Σταυρό, λίγο γάλα και αυτό σε σκόνη και πλιγούρι. Τα παιδιά γυμνά, σκελετωμένα, ίδιες σκιές αναζητούσαν με τα μάτια το καζάνι και το τραγούδι – παρωδία είναι ακόμη στα αυτιά όσων έζησαν, ως παιδιά, τις φριχτές εκείνες ώρες:

Πατάω ένα κουμπί
και βγαίνει μια χοντρή
και λέει στα παιδάκια
νιξ φαί………..

Για λίγα τρόφιμα – πατάτες, σταφίδες, λάχανα και λίγο πετρέλαιο ή κάρβουνα – κάποιοι δάσκαλοι έκαναν «φροντιστήρια», κατ’ οίκον, στα παιδιά εκείνων που ήθελαν και σε αυτές τις τόσο δύσκολες μέρες να μην τα αφήσουν αμόρφωτα.
Εδώ θα πρέπει να αναφερθούμε, έστω και για λίγο, και στους νέους και νέες της πολιτείας, που η Κατοχή τους βρήκε φοιτητές στο Πανεπιστήμιο, στο Πολυτεχνείο, στην Πάντειο. Όπως και τα άλλα σχολειά, έτσι και οι Σχολές υπολειτουργούσαν. Οι φοιτητές μας έπρεπε να ανεβοκατεβαίνουν στο Πανεπιστήμιο ή το Πολυτεχνείο με τα πόδια ή το πολύ πολύ χρησιμοποιώντας κάποιο από τα σαράβαλα λεωφορεία της εποχής, τα περίφημα «γκαζοζέν» και το τραμ.
Και ήταν πολλοί νέοι μας φοιτητές που βρέθηκαν από την αρχή στις τάξεις της Εθνικής Αντίστασης, φυλακίσθηκαν, βασανίστηκαν, τουφεκίστηκαν.
Πρώτος αδιαφιλονίκητα είναι ο φοιτητής της Παντείου Ηλίας Δουρμούσογλου, από τον Περισσό, το προσφυγόπουλο που συνελήφθη τον Ιούλιο του 1943, γιατί «παρεκίνει τους κατοίκους του συνοικισμού Ν. Ιωνίας εις αντίστασιν κατά των αρχών κατοχής»
Στην αρχή καταδικάστηκε σε 10/ετή ειρκτή, αλλά μετά τουφεκίστηκε μαζί με ένα άλλο παιδί της Ν. Ιωνίας, το Νίκο Παυλάντο, στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Έξι φορές ανέβαλαν οι δήμιοί του την εκτέλεσή του ζητώντας του να ζητωκραυγάσει:
«Χάιλ Χίτλερ»! Η απάντησή του κάθε φορά ήταν η πρώτη στροφή του Εθνικού Ύμνου:
«Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή…»

Δύσκολα και σκληρά είναι και τα πρώτα χρόνια μετά την Απελευθέρωση, τα χρόνια του Εμφυλίου.

Πολλοί δάσκαλοι και καθηγητές έχουν συλληφθεί, έχουν φυλακιστεί, έχουν εξοριστεί.

Τα σχολειά λειτουργούν με τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό, χωρίς θέρμανση, μέσα σε διαλυμένους χώρους, με τάξεις πληθωρικές (ο συνήθης μέσος όρος μαθητών, κατά δάσκαλο, υπερέβαινε κατά πολύ το 50)

Το 1ο Δημοτικό σχολείο και το Αναξαγόρειο είναι κυριολεκτικά ερείπια. Παράθυρα είχαν κτιστεί και όσα είχαν μείνει δεν είχαν τζάμια.

Στην αυλή του 1ου Δημοτικού μένουν ακόμη τα φυλάκια των Ιταλών και οι επιγραφές τους στους τοίχους. Βέβαια τα καμιόνια των Γερμανών που είχαν προστεθεί αργότερα δεν υπάρχουν, έχουν μείνει όμως παλιά λάστιχα, άχρηστα υλικά και μπάζα. Κανένα καινούριο διδακτήριο δεν έχει γίνει. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά επιβλήθηκε κάποια στιγμή και εισφορά στους μαθητές του Γυμνασίου, αφού όπως έχουμε πει, η φοίτηση δεν ήταν υποχρεωτική. Οι μαθητές, με πρωτοπόρους τους τελειόφοιτους, που έκλεισαν τους δρόμους και δεν άφηναν κανένα παιδί να πλησιάσει, κήρυξαν απεργία. Το μέτρο ανακλήθηκε. Στην πόλη ιδρύεται και λειτουργεί «Λέσχη Εργαζόμενου Παιδιού»(για τα αγόρια) και «Λέσχη Εργαζόμενου Κοριτσιού», με έδρα το πρώτο – πρώτο δημαρχείο της Ν. Ιωνίας, στη γωνία Μ. Ασίας και Α. Κάλβου.

Προσπάθειες Προνοιακής φροντίδας, σχετική προπαγάνδα και κάποιες παρεμβάσεις παιδευτικής συμβολής με τις εκδηλώσεις και κυρίως με τις καλοκαιρινές κατασκηνώσεις, σπουδαία ανακούφιση για τους φτωχούς γονείς αλλά και για τα ίδια τα παιδιά, που είχαν για 15-20 μέρες και μία καλύτερη διατροφή.

Ένας ακόμη προνοιακός οργανισμός που λειτούργησε(αλλά και λειτουργεί ακόμα) Νηπιαγωγείο – Παιδικό Σταθμό στην Ελευθερούπολη είναι το Π.Ι.Κ.Π.Α.

Το 1948 από την «Ένωση Πολυτέκνων Ν. Ιωνίας» ιδρύονται Τεχνικές Σχολές, όταν πρόεδρος της Ενώσεως ήταν ο Αυγερινός. Στην αρχή στεγάζονται στο 1ο Δημοτικό σχολείο και μετά από συμφωνία με το Δήμαρχο Κ. Κιοφτερτζή παραχωρούνται στο Δήμο (1953), ο οποίος τις στεγάζει στο γνωστό κτίριο της οδού Αντιγόνης, στην Ινέπολη και ονομάζονται «Τεχνικές Σχολές Δήμου Ν. Ιωνίας». Η εξέλιξη των Τεχνικών Σχολών είναι ραγδαία τα επόμενα χρόνια. Οργανώνονται τμήματα Μηχανολογικά, Ηλεκτρολογικά, Μηχανικών αυτοκινήτων, κοπτικής- ραπτικής, κ.λ.π. για παιδιά που έχουν τελειώσει τη Γ’ Γυμνασίου. Οι σχολές διαθέτουν πλούσιο, για την εποχή τους εποπτικό υλικό και εργαστήρια. Φτάνουν να εγγράφουν και 1000 μαθητές, ενώ απασχολούν 20 εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων.

Κάντε ένα σχόλιο

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ