(ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΨΑΡΑΔΑΚΟΣ)
Ο Γιάννης Χαλκιαδάκης αναλαμβάνει την Φιλαρμονική του Δήμου Ν. Ιωνίας. Εξαίρετος άνθρωπος και εξαίρετος δάσκαλος, που ενέπνευσε πολλούς από μας. Μεταξύ των άλλων κι εμένα κι από τότε, άγουρος έφηβος στα 12 ήμουν δεν ήμουν, άρχισε και η δική μου ενασχόληση με την μουσική. Άρχισα παίζοντας τρομπέτα. Πολλές φορές στα επόμενα χρόνια παίζαμε με την Φιλαρμονική του Δήμου σε όλες τις εκδηλώσεις, στις πλατείες, στα σχολεία στις Γυμναστικές επιδείξεις, πολλές φορές χωρισμένοι σε ομάδες για να καλύπτουμε τις μεγάλες ανάγκες. Εγώ, θυμάμαι πάντα ήμουν στις Γυμναστικές Επιδείξεις του Δημοτικού Σχολείου της Ελευθερούπολης, αφού ήμουν κιόλας μαθητής εκεί.
Εκείνο το καλοκαιριάτικο απόγευμα του 1964, ένα τσούρμο πιτσιρικάδων, παίζαμε με τους χωμάτινους βώλους, σ’ ένα ίσιωμα πλάι στο ρέμα του Ποδονίφτη, κάτω από τη γέφυρα της Αγίας Όλγας, στην Ελευθερούπολη. Αλαφιασμένοι, καταϊδρωμένοι και πάνω απ’ όλα βρώμικοι κι ευτυχισμένοι, δεν πήραμε είδηση τον κοντόσωμο, συμπαθητικό κυριούλη με το λεπτό μουστάκι, που μας πλησίασε, μέχρι που στάθηκε από πάνω μας. «Θέλετε να μάθετε μουσική;» μας ρώτησε. Είπαμε ναι, γιατί δεν βρήκαμε πρόχειρο κάποιον λόγο για να αρνηθούμε.
Μας πήρε και μας πήγε στο κτίριο της φιλαρμονικής, που ήταν ακριβώς από πάνω, δίπλα στη γέφυρα, εκεί που βρίσκεται τώρα το δημαρχείο. Ήταν σαν να μπαίναμε σε ναό όπου, στους τοίχους, αντί για καντηλέρια γυάλιζαν τα χάλκινα όργανα, αντί για μανουάλια τα αναλόγια και η μυρωδιά του μπράσου να αντικαθιστά επάξια τη μυρωδιά του λιβανιού. Και ιέρεια ο Γιάννης Χαλκιαδάκης, εξαίρετος άνθρωπος, μουσικός και δάσκαλος.
«Λοιπόν, θα αγοράσετε όλοι από ένα τετράδιο μουσικής και αρχίζουμε!». Και αρχίσαμε. Έτσι απλά και ήσυχα. Βέβαια, για να πούμε την αλήθεια, πέρασαν ίσαμε δύο βδομάδες για να αρχίσουμε πραγματικά, όσος χρόνος χρειάστηκε δηλαδή, για να καταφέρουμε τους γονείς μας να μας δώσουν το τάλιρο που κόστιζε το τετράδιο μουσικής, μια και το τάλιρο ισοδυναμούσε τότε με δύο μερών ψωμί για την οικογένεια. Όμως, αρχίσαμε χωρίς να έχουμε ιδέα πόσο πολύ, εκείνο το ναι, θα καθόριζε τη ζωή και το μέλλον μας. Όργανο; Η τρομπέτα. Καθημερινή και πολύωρη μελέτη, μετά το σχολειό. Δεν υπήρχαν φροντιστήρια τότε, αλλά κι αν υπήρχαν δεν ήταν για μας. Η φιλαρμονική ήταν το πρώτο για μας, και το σπουδαιότερο σχολείο μουσικής. Ο μόνος τρόπος να ασχοληθούμε με την τέχνη, που στην πορεία έγινε πάθος και τρόπος ζωής. Υπήρχαν και τα ωδεία, θα μου πεις. Κάπου εκεί, στο κέντρο της Αθήνας. Εμεί, όμως, ήμαστε παιδιά εργατών στα κλωστοϋφαντουργεία της Ελευθερούπολης. Όχι μόνο δεν μπορούσαμε να πληρώνουμε δίδακτρα ωδείων, αλλά ούτε καν το εισιτήριο του τρένου για να πάμε στην Αθήνα και να γυρίσουμε. Σήμερα δεν γίνονται αυτά, όπως δεν υπάρχουν και φιλαρμονικές ίδιες με τη δική μας. Η φιλαρμονική αναπτύχθηκε γρήγορα. Αιτία, οι συνθήκες και οι συγκυρίες. Οι δραστηριότητες; Συγκεκριμένες. Οι παρελάσεις στις εθνικές γιορτές, ο επιτάφιος, οι λιτανείες, οι γυμναστικές επιδείξεις. Δεν μπορώ να πω πως μας ενδιέφεραν τότε όλα αυτά. Τα βλέπαμε σαν αγγαρεία. Όμως, πέρα απ’ αυτά, μαθαίναμε μουσική, κι αυτό μας άρεσε. Ο Χαλκιαδάκης είχε ξεχωρίσει μερικούς από μας, και μας είχε βάλει τα δύο πόδια σε ένα παπούτσι. Μας μάθαινε όχι απλά ένα όργανο, αλλά αυτή την ίδια τη μουσική. Υπέροχος άνθρωπος και δάσκαλος, δεν γλίτωσε από πάρα πολλές πλάκες που του κάναμε. Θυμάμαι δύο χαρακτηριστικές: Μεγάλη Παρασκευή, περιφορά του επιταφίου από την εκκλησία των Αγ. Αναργύρων. Πρώτη στην πομπή η φιλαρμονική. Βγαίνουμε στην Ηρακλείου, κατευθυνόμενοι προς το παλιό Δημαρχείο. Πρώτη τετράδα, εγώ, στη δεξιά άκρη, ο Κουλάκης και ο Αχτύπης στη μέση, ο Νίκος ο Μάγκος στην αριστερή άκρη. Συνεννοημένοι, εκ των προτέρων, στο ύψος της Κ. Βάρναλη, ο Μάγκος και ο Αχτύπης στρίβουν αριστερά προς την Κ. Βάρναλη και ’γω με τον Κουλάκη δεξιά, στον δρόμο της αγοράς. Όλη η φιλαρμονική χωρίστηκε στη μέση, η μισή δεξιά η άλλη μισή αριστερά, με τον Χαλκιαδάκη μόνο του μπροστά και χωρίς να βλέπει τι γίνεται πίσω του, ν’ ανεβαίνει την Ηρακλείου ανυποψίαστος, κουνώντας τη μπαγκέτα του. Με τη φιλαρμονική εξαφανισμένη, η πομπή δεν ήξερε τι να κάνει, προς τα πού να πάει, πανδαιμόνιο. Εμείς, τρέχοντας, ενωθήκαμε ξανά Ηρακλείου και Ελ. Βενιζέλου και η περιφορά συνεχίστηκε, με τους παπάδες να ψέλνουν και τον Χαλκιαδάκη να μας ψέλνει, μ’ ένα πολύ διαφορετικό, βέβαια, περιεχόμενο.
Η άλλη περίπτωση, ήταν στη χούντα, ’68 ή ’69, δεν θυμάμαι. Μας είχαν υποσχεθεί καινούριες στολές για την παρέλαση της 25ης Μαρτίου. Παιδιά εμείς, ψηλώναμε γρήγορα και οι παλιές είχαν κοντύνει δραματικά. Σήμερα οι στολές, αύριο οι στολές, έφθασε η εθνική γιορτή και πουθενά οι στολές. Ήταν έτοιμες, λέει, αλλά ο ράφτης (Σαφραμπολίτης) δεν είχε προλάβει να ράψει τα κουμπιά. Εμείς, ή ράβει τα κουμπιά ή δεν παίζουμε στην παρέλαση. Για να δείξουμε μάλιστα πως είμαστε αποφασισμένοι, φύγαμε από τη φιλαρμονική και πήγαμε και κάτσαμε απέναντι από τον Αγ. Στέφανο, μπροστά στον κινηματογράφο «Γαλαξία», όπου σήμερα είναι το super market του Βερόπουλου. Ο Χαλκιαδάκης, απελπισμένος, ειδοποιεί το Δημαρχείο. Έρχεται ο Μωυσόπουλος, διορισμένος τότε δήμαρχος. Βρε αμάν, βρε ζαμάν, τίποτα εμείς. Ή τις στολές ή παρέλαση χωρίς φιλαρμονική. Τελικά, βρέθηκε ο ράφτης, έραψε άρον – άρον τα κουμπιά, παίξαμε στην παρέλαση, μετά από την, έστω ιδιότυπη, πρώτη απεργία μέσα στη χούντα.
Όμως η φιλαρμονική, από κάποια στιγμή και μετά δεν μπορούσε να μας καλύψει. Οι συνθήκες άλλαζαν, ο Χαλκιαδάκης έφυγε, η φιλαρμονική έπαιρνε πορεία παρακμής και ’μεις αναζητούσαμε τρόπους έκφρασης.
Η δεκαετία του ’60 έμεινε στην εποχή ως η χρυσή εποχή της Rock. Δεν είναι της ώρας να συζητήσουμε το φαινόμενο της τεράστιας ανάπτυξης και παγκόσμιας εξάπλωσης του μουσικού αυτού είδους. Γεγονός είναι ότι, όπως παντού, έτσι και στη χώρα μας, μονοπώλησε σιγά-σιγά τις προτιμήσεις της νεολαίας . ιδιαίτερα μετά το πραξικόπημα της 21ης Απρίλη του ’67, που η δικτατορία απαγόρευσε την έντεχνη λαϊκή μουσική δημιουργία και υιοθέτησε την παράδοση εκχυδαίζοντας την, η Rock αποτελούσε για μας τη μόνη διέξοδο έκφρασης. Μία διέξοδο φτιαχτή βέβαια, που μας την υπέβαλε έντεχνα ένα καθεστώς αμερικανοκίνητο, που ξεπλήρωνε τους φόρους υποτέλειας στον υπερατλαντικό αφέντη, επιτρέποντας του να εισβάλλει στη χώρα μας όχι μόνο πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά, αλλά και με τον τρόπο της ζωής του, την κουλτούρα του και τα προϊόντα του δήθεν «αμερικάνικου ονείρου» του. Αυτά, όμως, ήταν ιδεολογικοπολιτικά ζητήματα που εμείς τα αγνοούσαμε. Η Rock μας άρεσε και θέλαμε να παίξουμε Rock. Την περίοδο ’68 – ’69, η Αθήνα γέμισε από Rock συγκροτήματα. Το ίδιο και η Νέα Ιωνία. Έφτασε το πράγμα, ώστε κάθε γειτονιά να έχει το συγκρότημα της. Θα ήμουν 15 ή 16, όταν φτιάξαμε και στην Ελευθερούπολη το πρώτο συγκρότημα μας. Μαζί με τους θεολόγο Στρατηγό, Μανώλη Μαντζαβίνο, Άλκη Τεμπονέρα, Γιάννη Σπυρόπουλο (που του κολλήσαμε το παρατσούκλι Μπαχ) και Παντελή Κότσικα, φτιάξαμε του Walking Spots, (κινούμενοι στόχοι) με ιδιαίτερη προτίμηση στην Rock και Soul μουσική. Το να στήσεις τότε ένα συγκρότημα, δεν ήταν εύκολη υπόθεση αν δεν είχες πλούσιο μπαμπά και ’μεις δεν είχαμε. Που να βρεις χώρο για πρόβα, που να βρεις όργανα; Ο Παντελής έμενε σ’ ένα προσφυγικό μεγαλύτερο από τα δικά μας, χωρισμένο σε μικρά δωμάτια, δίπλα στο ρέμα. Στην ταράτσα ενός απ’ τα δωματιάκια είχε έναν περιστεριώνα από ξύλο. Σε μηδέν χρόνο, τα περιστέρια «χάθηκαν» και ’μεις κάναμε κατάληψη στο ξυλόσπιτο, το καθαρίσαμε, το ασβεστώσαμε και εγκατασταθήκαμε στο “studio” μας. Ο Θεολόγος έπαιζε με μία ξύλινη κιθάρα με πρόσθετο μαγνήτη. Για ενισχυτή είχαμε ένα παλιό, τεράστιο ραδιόφωνο. Αγοράσαμε με δόσεις κάτι ξεχαρβαλωμένα τύμπανα για τον Μπαχ και πληρώναμε όλοι μαζί τις δόσεις, καταθέτοντας στον «βωμό της τέχνης» το ελάχιστο χαρτζιλίκι μας. Έτσι αρχίσαμε. Ήμαστε καλοί, όμως. Στην πορεία ήρθαν κι άλλα παιδιά που διέθεταν και όργανα ονειρεμένα για την εποχή. Ο Στάθης από το Ηράκλειο, με κιθάρα και ενισχυτή DAVOLI, ο Γιάννης απ’ τον Περισσό ΕΚΟ κιθάρα και ΕΚΟ KING ενισχυτή, ο Δημήτρης ο Περρίκο (ο ιταλός) με SONOR τύμπανα. Γίναμε και οι πρώτοι. Τότε στους κινηματογράφους οργανώνονταν τα κυριακάτικα μουσικά πρωινά. Εκεί, στο ΡΙΑΛΤΟ, στο ΑΦΡΟΔΙΤΗ,, στον ΑΣΤΕΡΑ, στο ΑΛΦΑ, στο ΙΩΝΙΑ, στον ΓΑΛΑΞΙΑ και, τα καλοκαίρια στο ΜΥΡΙΑΜ, στο ΡΕΞ, περάσαμε πολλά όμορφα κυριακάτικα πρωινά, παίζοντας σε εκατοντάδες παιδιά που έρχονταν να ακούσουν τα συγκροτήματα της Ιωνίας. Δεν ήταν μόνο η θέρμη της νιότης που μας έκανε να νιώθουμε όμορφα. Ήταν όμορφα. Παίζαμε για τους φίλους, τους συμμαθητές, τα κορίτσια μας. Παίζαμε για το κέφι μας. Παίζαμε και μαθαίναμε ταυτόχρονα. Εκ των υστέρων, μπορώ να πω, ότι ήμαστε θύματα μιας κατάστασης. Μασούσαμε την τροφή που ένα σύστημα μας τάιζε φορώντας την πιο αποκρουστική μάσκα του. Δεν το ξέραμε όμως ούτε είμαστε σε θέση να το μάθουμε. Σήμερα είναι χειρότερα. Το ίδιο σύστημα με άλλη μάσκα, μας ταίζει με χειρότερη τροφή και ’μεις εξακολουθούμε να την τρώμε, με τη διαφορά ότι τώρα το ξέρουμε. Πάντως και τότε είχαμε τις «ταξικές» μας κόντρες. Τα συγκροτήματα του κέντρου της Ιωνίας διέφεραν κατά πολύ απ’ τα συγκροτήματα των συνοικιών, στο ντύσιμο, στη νοοτροπία, στο παίξιμο, στο ρεπερτόριο. Προτιμούσαν το τότε ελληνόφωνο Rock ανάλαφρα τραγουδάκια των CHARMS και των OLYMPIANS σε αντίθεση με μας που προτιμούσαμε τους ήχους των ROLLING STONES, του JIMMY HENTRIX των ANIMALS και της μαύρης μουσικής. Και τι έλεγε αυτό. Ουσιαστικά, στο ίδιο καζάνι βράζαμε, νομίζω όμως ότι απ’ τη μία υπήρχε το φαινόμενο της αποδοχής μιας κατάστασης κι απ’ την άλλη μία μη δηλωμένη, αλλά υποσυνείδητη αντίθεση, που προσπαθούσε να εκφραστεί μ’ έναν αντιφατικό τρόπο. Προτιμούσαμε, ίσως, να τρώμε εισαγόμενη τροφή, παρά να φτιάχνουμε φαί με εισαγόμενο υλικό και να το βαπτίζουμε ελληνικό. Στην αρχή της δεκαετίας του ’70, η εποχή των συγκροτημάτων έφτανε στο τέλος της. Μεγαλώναμε, η αισθητική μας άλλαζε ως προς τις απαιτήσεις που επέβαλε η διεύρυνση της μουσικής μας γνώσης. Το συγκρότημα διάλυσε, όπως και τα περισσότερα. Ελάχιστοι, από τα δεκάδες παιδιά που ασχολήθηκαν, ακολουθήσαμε τη δύσκολη πορεία της μουσικής τέχνης.
Εγώ, ο Μπαχ και ο Μαντζαβίνος, συνεργαστήκαμε για ένα διάστημα με τον Δ. Πουλικάκο και το συγκρότημά του τον Εξαδάκτυλο, που μαζί με τους Socrates έπαιζαν στο «Κύτταρο». Τότε μπήκαμε στο studio της Columbia για να ηχογραφήσουμε κάποια τραγούδια του Δημήτρη. Ξεκινήσαμε με το «σκόνη πέτρες λάσπη». Το τραγούδι κόπηκε από τη λογοκρισία της χούντας και οι ηχογραφήσεις σταμάτησαν. Σιγά – σιγά οι δρόμοι μας χώριζαν, ανάλογα με τις αναζητήσεις του καθένα μας. Έτσι, λύνονταν ένας – ένας και οι κόμποι της παιδικής και νεανικής μας φιλίας. Δεν ξέρω να έπρεπε να γίνει αυτό, όμως έγινε. Όλη αυτή η περίοδος, πάντως, ανέδειξε καλλιτέχνες που η πόλη μας θα πρέπει να χαίρεται γι αυτούς. Απ’ το ’64, από τη φιλαρμονική και μέχρι το Γενάρη του ’73 που πήγα στο στρατό, εμφανίστηκαν παιδιά που σήμερα ο καθένας, με τον τρόπο, τις επιλογές και τις αξίες του, υπηρετούν τη μουσική τέχνη. Μπορώ να θυμηθώ: τον Θεολόγο Στρατηγό, τον καλύτερο, κατά τη γνώμη μου, έλληνα Rock κιθαρίστα και καλό κλαρινετίστα. Έπαιξε με τον Κ. Χατζή, τον Δ. Σαββόπουλο, τον Β. Γερμανό και πολλούς άλλους. Τον Θανάση Κατερινάκη, κλαρινετίστα στην ορχήστρα της Λυρικής Σκηνής. Τον Ηλία Δεμιρτζόγλου, κλαρινετίστα στην κρατική ορχήστρα Αθηνών. Τον Νίκο Μάγκο, εξαίρετο τρομπετίστα και Διευθυντή Ωδείου. Τον αδελφό μου, Λευτέρη Ψαραδάκο, πολύ καλό Rock κιθαρίστα, αλλά και παίκτη οποιουδήποτε έγχορδου λαϊκού παραδοσιακού οργάνου. Τον Γιάννη (Μπαχ) Σπυρόπουλο, καλό συνθέτη, που έγινε περισσότερο γνωστός ως στιχουργός ενός τραγουδιού που έγινε μεγάλη επιτυχία του «Διδυμότειχο Blues». Ο αδελφός του, Φίλιππος, πολύ καλός ντράμερ, μέλος του συγκροτήματος «Τερμίτες».
Όλοι αυτοί ξεκίνησαν από ’κείνη τη φιλαρμονική που φάνταζε στα παιδικά μάτια μας σαν εκκλησία. Υπάρχουν κι άλλοι που δεν θυμάμαι και αρκετοί που θα αναφέρω αργότερα.
Όμως, παράλληλα με όλα αυτά, υπήρχε το πιο σημαντικό που εμείς τότε αγνοούσαμε. Η αντίσταση ενάντια στη χούντα, που εκφράστηκε και μέσα από το τραγούδι. Σαν υπόγειο ρεύμα που πίεζε, τρυπούσε το βρόχο της δικτατορίας και ανάβλυζε σαν δροσερή πηγή, το τραγούδι αυτό ακούγονταν κρυφά και εμβόλιμα στα προγράμματα των μπουάτ της πλάκας. Τα τραγούδια του Μίκη έρχονταν κρυφά απ’ το Παρίσι. Πολλοί τραγουδιστές πήγαιναν τότε στο Παρίσι να βρουν τον Μίκη. Μαζί και η μόνιμη, τότε, ερμηνεύτρια των τραγουδιών του, η Ιωνιώτισσα Μ. Φαραντούρη. Ο Λεοντής, ο Λοίζος, ο Μικρούτσικος, ο Μαρκόπουλος έγραφαν τραγούδια που ηχογραφήθηκαν μετά το’74, όταν οι αμερικανοί έδωσαν εντολή στη χούντα να αποχωρήσει, ως ακατάλληλη πλέον για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους.
Τον Γενάρη του ’73, παρουσιάστηκα στο στρατό. Μετά το πρώτο σοκ, κατάφερα να οργανώσω τη ζωή μου με τρόπο που να μου επιτρέπεται να αξιοποιώ τον άφθονο ελεύθερο χρόνο μου. Διάβασα πολύ, μελέτησα μουσική, έγραψα στίχους που αργότερα μελοποίησα και, ουσιαστικά από τότε, άρχισε να εμφανίζεται η πραγματική μουσική μου κατεύθυνση, που δεν ήταν το όργανο ή το τραγούδι, αλλά η ενορχήστρωση και η σύνθεση. Για ένα χρονικό διάστημα υπηρέτησα στη φιλαρμονική της 11ης μεραρχίας στην Καβάλα και, κατόπιν, στην ορχήστρα της λέσχης αξιωματικών, μαζί με έναν παλιό φίλο, το Βασίλη Ντάλλα, τον μπασίστα των «Μπουρμπουλιών» του Σαββόπουλου. Ύστερα μετατέθηκα στο 1ο τάγμα ελικοπτέρων αεροπορίας στρατού που, τότε, έδρευε στην Νέα Ιωνία του Βόλου. Στο στρατό άρχισε και η πολιτικοποίηση μου, υπό την έννοια της αμφισβήτησης και επανεξέτασης πολλών απόψεων και αντιλήψεων που μέχρι τότε θεωρούσα δεδομένες. Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, αν και δεν ήμουν σε θέση να τα κατανοήσω (ήμουν στη Δράμα τότε) έπαιξαν το δικό τους σημαντικό τους ρόλο. Τον Ιούλη του ’74 έγινε η λεγόμενη μεταπολίτευση. Τον Σεπτέμβρη πήρα άδεια και κατέβηκα στην Αθήνα. Μία Αθήνα αγνώριστη. Αφίσες, πανό, ήλιοι και σφυροδρέπανα. Ένας άλλος κόσμος, καινούριος και ’γω έξω από αυτόν. Εκείνες τις μέρες, ο Μίκης έδινε στο «Καραϊσκάκη», αν θυμάμαι καλά, την πρώτη μεγάλη του συναυλία με το «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ». Η σύζυγος μου τώρα, Σοφία Δημάκη, μου έδωσε μία πρόσκληση. Ο πατέρας της ήταν φίλος του Μίκη. Δεν ήθελα να πάω. Αν είσαι μουσικός, μου λέει η Σοφία θα πας. Και πήγα. Μέσα σε δύο ώρες άλλαξε η ζωή μου. Ο Μίκης με τάισε ελληνικό φαί. Και ήταν υπέροχο. Έφυγα από το γήπεδο σαν υπνωτισμένος.
Το άλλο πρωί, πήγα στο σπίτι του Μπαχ. «Τι συμβαίνει, εδώ, ρε;» τον ρωτάω. Μου είπε μερικά πράγματα, όπως τα αντιλαμβανόταν κι αυτός, πριν κάτσει στο πιάνο. Μου τραγούδησε αντάρτικα τραγούδια. Με εντυπωσίασε η δύναμη του λόγου, κι ένα εσώτερο άκουσμα, που σε καλούσε να υπερβείς τον εαυτό σου. Όσο μαθαίνεις, τόσο κατανοείς το πόσο λίγα ξέρεις. Η τέχνη τελικά δεν είναι χαβαλές. Ούτε καν τρόπος ζωής. Είναι στάση ζωής, καθήκον και ευθύνη. Δεν αρκεί να παίζεις ή να γράφεις. Πρέπει να ξέρεις τι γράφεις, γιατί και για ποιον. Και είσαι υπόλογος για τις όποιες προθέσεις σου.
Πάνω στο πιάνο του, ο Μπαχ είχε το Κεφάλαιο του Μαρξ. Τρεις χοντροί τόμοι δεμένοι με κόκκινο δέρμα. «Γιάννη, το πουλάς;» Ήταν πάντα άψιλος. Επιχειρηματολογούσε επί μισή ώρα γιατί δεν έπρεπε να το πουλήσει. Στο τέλος μου το πούλησε. Όταν γύρισα στο στρατόπεδο, είχα το Κεφάλαιο στην τσάντα μου, κι ένα ρεπερτόριο τραγουδιών τελείως διαφορετικό απ’ αυτό που τραγουδούσα μέχρι τότε.
Στην επόμενη άδεια θυμάμαι, μαζί με τη Σοφία κι ένα άλλο ζευγάρι πήγαμε στην Πλάκα, όπου σ’ ένα μικρό υπόγειο χώρο το συγκρότημα «ΛΗΜΕΡΙ» τραγουδούσε αντάρτικα. Μυσταγωγία. Τραγουδιστής του συγκροτήματος ο Ιωνιώτης και φίλος Μπάμπης Μαραγκός.
Απολύθηκα επιτέλους στις 15 Αυγούστου του 1975 ύστερα από θητεία 31 μηνών. Τι είναι ο στρατός και η λογική του παραλογισμού του; Θα μπορούσα να εκφράσω άποψη. Ένα δεν κατάλαβα, κι όποιος το κατάλαβε, ας μου το πει να καταλάβω κι εγώ: Πώς γίνεται να στρατεύεσαι για να υπηρετήσεις την πατρίδα σου, και η φυλακή που τρως να σημαίνει ποινή που σε υποχρεώνει να την υπηρετήσεις κι άλλο; Τι είναι η υπηρεσία προς την πατρίδα τελικά; Τιμή, χρέος ή τιμωρία;
Η Μεταπολίτευση έφερε ένα νέο κύμα συγκροτημάτων. Έντεχνο Ελληνικό τραγούδι, πολιτικός λόγος, άλλο ακροατήριο. Το ΄76, με πρωτοβουλία του Κύρου και του Κώστα Αντάρα φτιάξαμε το συγκρότημα «ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ». Ο Κύρος, ο Κώστας, εγώ, ο Μιχάλης, η Γιώτα, ο Λευτέρης, ο Τάκης, ο Σπύρος, άλλοι που δεν θυμάμαι τα ονόματά τους, Ιωνιώτες και Ηρακλειώτες. Κάναμε πρόβες στον χώρο του Δημοτικού Θεάτρου πριν φτιαχτεί, στο χώρο της Φιλαρμονικής που σχεδόν (και αντικειμενικά) δεν υπήρχε πλέον, μέχρι που ενταχθήκαμε στον Ιωνικό Σύνδεσμο ως συγκρότημά του. Στην πορεία ο Κώστας και ο Κύρος αποχώρησαν. Ανέλαβα εγώ το συγκρότημα, μέχρι το 1983, που με κάλεσαν ο τότε Δήμαρχος Γ. Δομνάκης και ο υπεύθυνος για τα πολιτιστικά Δημ. Σύμβουλος Γ. Γιαννόπουλος και μου πρότειναν να αναλάβω το στήσιμο και τη λειτουργία Δημοτικής Ορχήστρας.
Μια νέα περίοδος άρχιζε. Η ορχήστρα του Δήμου Ν. Ιωνίας, που αργότερα εντάχθηκε ως τμήμα του νέο-ιδρυθέντος Πν. Κέντρου, ξεκίνησε την πορεία της, που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την εξέλιξή της. Το μόνο που ένιωθα ήταν το βάρος της ευθύνης, και το μόνο που ήξερα ότι έπρεπε να δουλέψω μ’ όλες μου τις δυνάμεις για να πετύχει το πρωτοπόρο για την τοπική αυτοδιοίκηση εγχείρημα.
Τα πρώτα μέλη της ορχήστρας: Λευτέρης Ψαραδάκος, Γιάννης Θεόδοτος, Σπύρος Μενδερλής, Στέλιος Μυλώβας, Νίκος Γκαγκάς, Σωτήρης Κρυζάζης, Νίκος Σιδέρης, Θεοδώρα και Άννα Πριώνη, κι άλλοι που δεν θυμάμαι σήμερα. Στην πορεία πέρασαν πάρα πολλοί. Γρήγορα έγινε το καλύτερο σύνολο του είδους του, με τεράστια δραστηριότητα, και γοργά περάσματα σε ανώτερα επίπεδα ποιότητας.
Έτσι, ανοίγει μια άλλη περίοδος πια, όπου αναπτύξαμε μια δραστηριότητα, πολύ οργανωμένη, με στόχο την υλοποίηση της πολιτιστικής παρέμβασης του Πνευματικού Κέντρου. Ουσιαστικά, η ορχήστρα του Πνευματικού Κέντρου μονοπωλεί την μουσική παρουσία της τοπικής αυτοδιοίκησης σε Πανελλήνιο και Παγκόσμιο επίπεδο. Προσωπικά, μου δινόταν η ευκαιρία ν’ ασχοληθώ μ’ αυτό που ήθελα να κάνω. Ήθελα να προσφέρω μια άποψη, έναν τρόπο ζωής, να του προβάλλω την αίσθηση να κρίνει αυτό που ακούει. Η μουσική έχει άμεση σχέση με τον άνθρωπο και περνάει αξίες πανανθρώπινες, όπως η αξία του δικαίου, της ειρήνης, της έλλειψης εκμετάλλευσης, αξίες που χρειάζεται η κοινωνία μας.
Υπήρχαν, βέβαια, οι δυσκολίες αλλά αυτές ήταν μόνο υλικοτεχνικές. Η υποδομή ήταν υποτυπώδης αρχικά αλλά στην πορεία όλα πήραν τον δρόμο τους. Οικονομική υποστήριξη υπήρχε. Ξεκινήσαμε τον Σεπτέμβρη του 1983 και η πρώτη επίσημη εκδήλωση έγινε τον Μάρτη του 1984 στο ΡΙΑΛΤΟ με τραγούδια από τον χώρο του Έντεχνου Τραγουδιού. Η ορχήστρα μας πάντα είχε από 14 έως 22 μέλη και συνολικά τα χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα πέρασαν πάνω από 200 μουσικοί σε μια προσπάθεια να διαμορφωθεί ένα σχήμα μόνιμο που να πληροί υψηλού επιπέδου απαιτήσεις για να μπορούμε και να δουλεύουμε.
Από τότε έγιναν δεκάδες συναυλίες στο Δήμο. Πανελλαδικά γυρίσαμε όλη την Ελλάδα πάνω από 8 φορές, καλεσμένοι από Δήμους, σωματεία, Κρατικούς φορείς κλπ. Στο Δε εξωτερικό, η παρουσία μας είναι πολύ σημαντική:
Η πρώτη μας έξοδος έγινε το 1985, στα πλαίσια του 12ου Παγκόσμιου Φεστιβάλ Νεολαίας και Φοιτητών στη Μόσχα.
Το 1987 στο 4ο Δεκαήμερο Ελληνοσοβιετικής Φιλίας όπου κάναμε συναυλίες στην Μόσχα κι αμέσως μετά μια περιοδεία στη Σιβηρία.
Το 1989 στο 13ο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας και Φοιτητών στην Πιονγκ Γιανγκ στην Β. Κορέα.
Το 1989 στην Κύπρο Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα και Πάφο καλεσμένοι από την Νεολαία του ΑΚΕΛ στο Επαρχιακό Φεστιβάλ.
Το 1991-92 πήγαμε τρεις φορές στο Βουκουρέστι καλεσμένοι του Συλλόγου Ελλήνων Φοιτητών.
Το 1994 πάλι στην Κύπρο στην Λευκωσία
Το 1995 στην Βοσνία στον πόλεμο μαζί με τον Θωμά τον Μπακαλάκο.
Το 1995 στην Ν. Υόρκη προσκεκλημένοι της Οργάνωσης των Ελληνικών Συλλόγων εκεί . Πήραμε μέρος στην Ναυτική εβδομάδα.
Το 1997 ξανά στο 14ο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας και Φοιτητών στην Αβάνα, Κούβα.
Το 1997 πάλι στην Κύπρο με τον Λάκη Χαλκιά.
Αυτό που καταδείχνει την πορεία ενός τέτοιου σχήματος Πνευματικού Κέντρου είναι οι συνεργασίες με καταξιωμένους καλλιτέχνες. Εδώ πρωτοπορούμε όπως και σ’ άλλα θέματα.
Πολλές δουλειές, ιδιαίτερα πειραματικές, πολλά αφιερώματα σε μουσικά είδη, στο έντεχνο μουσικό τραγούδι, στη Rock, Latin μουσική, στο Παγκόσμιο Εργατικό Τραγούδι σε δημιουργούς όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Λοϊζος σε ποιητές όπως ο Γιάννης Ρίτσος, Μπρεχτ, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος κλπ. Παράλληλα, κάναμε μια δισκογραφία που αφορά καθαρά το Πνευματικό Κέντρο για την επέτειο των 15 χρόνων της Ορχήστρας. Ηχογραφήσαμε ένα διπλό CD με μελοποίηση ποιητών της Ν. Ιωνίας.
Το θέμα δεν είναι τι έχουμε κάνει μέχρι σήμερα. ¨ότι έχει γίνει μέχρι σήμερα δικαιώνει την προσπάθεια του Πνευματικού Κέντρου αλλά κατά την άποψή μου βρισκόμαστε στην αρχή. Βρισκόμαστε δηλ. στο σημείο που καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα μουσικό σύνολο που πληροί όλες τις προϋποθέσεις για να διεκδικήσει χώρο στην καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας μας. Αυτός πρέπει να είναι και ο στόχος όλων μας. Από δω και πέρα αρχίζει να γίνεται πολιτιστική γιατί από δω και πέρα αρχίζει να γίνεται τέχνη.
Είμαστε στη φάση που καλούμε το Πνευματικό Κέντρο να μας αξιοποιήσει. Μπορούμε να διεκδικήσουμε χώρο και σαν παρουσία και σαν δημιουργία και πιστεύω στις δυνατότητες που έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση για προσφορά και θεωρώ ότι αν όλοι οι Δήμοι έκαναν μια συγκεκριμένη και οργανωμένη δουλειά θα έφερναν τα πάνω κάτω στο χώρο αυτό προσφέροντας ποιότητα.
Σήμερα, είμαστε από τα ελάχιστα μουσικά Δημοτικά σύνολα που έχουν απομείνει, και το μοναδικό με μια τέτοια διαδρομή, που αποτελεί αφετηρία για ένα δημιουργικότερο μέλλον. Το Πνευματικό μας Κέντρο, μέσω της ορχήστρας του, ίσως έχει καθήκον να συμβάλει στον Πολιτισμό, όχι μόνο του Δήμου μας, αλλά και όλης της χώρας, με την εξεύρεση τρόπων διεύρυνσης των δραστηριοτήτων του και της πλήρους αξιοποίησης αυτού του δημιουργήματός του. Θα έλεγα πως είναι χρέος, αλλά συνάμα και μια υπέροχη πρόσκληση. Όλες οι Δημοτικές αρχές, και όλα τα Δ.Σ. του Πν. Κέντρου συνέβαλαν στη μεγάλη αυτή προσπάθεια.
Ας συνεχιστεί αυτή η πορεία, με τη βοήθεια όλων.
Η σημερινή σύνθεση της Ορχήστρας της Ν. Ιωνίας
1. Λευτέρης Ψαραδάκος Κιθάρα, Μπουζούκι
2. Γιάννης Λάρδης κιθάρα, τραγούδι
3. Δέσποινα Πρωτόπαππα Φλάουτο
4. Φώτης Αθανασίου Φλάουτο, κλαρινέτο, σαξόφωνο
5. Θεοδώρα Πριώνη Πλήκτρα
6. Διαμαντής Καλαφατιάδης Πλήκτρα
7. Στέλλα Γκίνη Βιολί
8. Πολίνα Κουμή Βιολί
9. Αλίκη Σιφναίου Βιολοντζέλο
10. Τόλης Μαρόπουλος Μπάσο
11. Μιχάλης Ζέρβας Τύμπανα
12. Στέφανος Ψαραδάκης Κρουστά
13. Θέμης Μαρτέκας Κρουστά
Διεύθυνση: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΨΑΡΑΔΑΚΟΣ
Δισκογραφική Δουλειά του
ΚΡΑΝΙΟΥ ΤΟΠΟΣ: 6 τραγούδια που είναι μέρος ενός ορατόριου, που ακόμα δεν έχει παραχθεί ολόκληρο. Η παραγωγή είναι του 902 αριστερά στα FM.
Επιλογή κομματιών από σύγχρονους συνθέτες για λογαριασμό της ΚΝΕ με τίτλο ΣΑΛΠΙΣΜΑ ΑΓΩΝΑ.
ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ: Ο τίτλος από το τραγούδι του Χάρη Σαπουντζάκη. Το έργο είναι παραγωγή του ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ και περιλαμβάνει μελοποίηση ποιητών της Ν. Ιωνίας.
ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΕΣ
Η ΜΑΣΚΑ & ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ για το 2ο πρόγραμμα Ραδιοφωνίας της ΕΡΤ
ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ για το Δημοτικό Θέατρο Ν. Ιωνίας
ΟΝΕΙΡΑ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ, παιδικό θεατρικό σε σκηνοθεσία Τάσου Ράμση
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΨΟΦΙΑΣ ΓΑΤΑΣ έργο και σκηνοθεσία Ιωσήφ Πολυκάρπου (Βραβείο Μουσικής Σύνθεσης Φεστιβάλ Καρδίτσας)
Η ΦΑΥΣΤΑ του Μποστ σκηνοθεσία Ιωσήφ Πολυκάρπου.
